HISZPAŃSKIE PRAWO UPADŁOŚCIOWE
Trwająca obecnie koniunktura na terenie Hiszpanii przyczyniła się do kryzysu i upadku wielu firm. Według hiszpańskiego Rejestru Handlowego w 2012 r. 7.468 hiszpańskich przedsiębiorstw ogłosiło upadłość. Nie rzadko więc polscy wierzyciele muszą zgłaszać swoje wierzytelności na listy wierzytelności hiszpańskich upadłych dłużników. Z drugiej strony hiszpańskie przepisy upadłościowe mogą znaleźć zastosowanie również dla polskich dłużników. Przykładowo, 19 listopada 2013 r. Sąd Gospodarczy nr. 1 z prowincji Guipuzcoa w San Sebastian ogłosił upadłość polskiej spółki FagorMastercook S.A., na podstawie art. 3.1 Rozporządzenia Rady (WE) nr. 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego.
Poniżej przedstawiamy w krótkim zarysie podstawowe informacje dot. hiszpańskiego prawa upadłościowego.
Zgodnie z ustawą upadłościową 22/2003, z 9 lipca (dalej „Ustawa upadłościowa”), w Królestwie Hiszpanii sytuacje niewydolności finansowej osób prawnych i osób fizycznych są regulowane w jednym procesie upadłościowym (concurso de acreedores), który może zakończyć się układem dłużnika z wierzycielami (convenio) lub likwidacją majątku (liquidación), w tym zbyciem całego przedsiębiorstwa dłużnika. Hiszpańskie prawo upadłościowe kieruje się zamiarem naprawy upadłego przedsiębiorstwa, oczywiście o ile to jest możliwe.
Podstawowe zasady, którymi rządzi się hiszpańskie postępowanie upadłościowe są podobne i analogiczne do polskich przepisów dot. niewypłacalności (post. upadłościowe, układowe czy naprawcze).
Wniosek o stwierdzenie upadłości składa się do Sądu Gospodarczego (Juzgado de lo Mercantil), którego właściwość zależy od miejsca prowadzenia podstawowych interesów, czyli głównego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, co zwykle pokrywa się z siedzibą dłużnika. Wniosek powinien zostać złożony przez dłużnika w terminie 2 miesięcy od powzięcia informacji o zaistnieniu jego niewypłacalności, która uniemożliwia mu regularne świadczenie wymagalnych zobowiązań. Wierzyciel lub w niektórych przypadkach inne zainteresowane osoby, także mogą wnieść o stwierdzenie upadłości dłużnika.
W przypadku niewypłacalności firm, których liczba wierzycieli nie przekracza 50 i których zobowiązania i wartość aktywów nie przekraczają 5 milionów euro, stosuje się tzw. postępowanie uproszczone (procedimiento abreviado).
Postępowanie upadłościowe dzieli się na 6 etapów lub sekcji:
1) ogłoszenie upadłości i ew. zarządzenie środków zapobiegawczych;
2) wyznaczenie i złożenie sprawozdania przez syndyka;
3) określenie masy majątkowej dłużnika;
4) określenie pasywów – listy wierzytelności;
5) zawarcie układu, ew. likwidacja majątku;
6) ocena i skutki upadłości (tj. odpowiedzialność byłego zarządu dłużnika, w tym również za niezaspokojone wierzytelności wierzycieli).
W chwili ogłoszenia upadłości, m. in. zarządzeniami (w tym zawieszenie wytoczonych egzekucji wobec dłużnika), Sąd wyznacza syndyka (administración concursal) i jednocześnie odwołuje dotychczasowy zarząd dłużnika bądź ogranicza jego uprawnienia - w tym dysponowania majątkiem. Do zadań syndyka należy określenie masy upadłości, jak również sporządzenie listy wierzytelności. Wzywa się również wierzycieli, aby w terminie 1 miesiąca od opublikowania w Dzienniku Urzędowym informacji o ogłoszeniu upadłości zgłosili swoje wierzytelności. W praktyce zgłoszenia wierzytelności są dokonywane w sposób elektroniczny.
Wierzytelności upadłościowe powstałe przed ogłoszeniem upadłości dzieli się na:
1) wierzytelności uprzywilejowane, które mogą być specjalne (np. są obwarowane gwarancją) albo ogólne (należności publiczne, takie jak wynikające z podatków, składki ZUS, wynagrodzenie pracowników i osób fizycznych prowadzących zawodową działalność gospodarczą, itp);
2) zwyczajne, czyli takie wierzytelności, których ustawa nie kwalifikuje jako uprzywilejowane albo podrzędne;
3) podrzędne, np. wierzytelności zgłoszone z opóźnieniem na listę albo należące do osób specjalne powiązanych z dłużnikiem (wspólnicy, itp). Kwalifikacja wierzytelności stanowi również o kolejności ich zaspokojenia.
Trzeba odróżnić od powyższych wierzytelności tzw. „wierzytelności wobec masy” które powstały po ogłoszeniu upadłości (należności wynikające z zapisów umownych obowiązujących po ogłoszeniu upadłości, wynagrodzenie syndyka, itp.) i które są wypłacane w pierwszej kolejności przed wierzytelnościami upadłościowymi z listy upadłości.
Istnieją dwie formy uczestnictwa wierzycieli w hiszpańskim postępowaniu upadłościowym:
1) Zwykłe zgłoszenie wierzytelności syndykowi, o którym mowa powyżej. Wystarczy elektroniczne wysłanie pisma zgłoszeniowego opisującego wierzytelność, podpisanego przez wierzyciela lub swojego pełnomocnika, wraz załączonymi skanami faktur oraz dokumentów handlowych uzasadniających umowę i dostawę produktów bądź wykonanie usług. Takie zgłoszenie, uproszczone, nie uprawnia jednak do wglądu do akt ani np. zaskarżania czynności sędziego, syndyka lub dłużnika i umożliwia wyłącznie wpisanie wierzytelności na listę wierzytelności i ew. głosowanie w sprawie zawarcia układu.
2) Stawiennictwo w postępowaniu sądowym dot. upadłości z czynnym udziałem w postępowaniu, które nie uchyla konieczności bezpośredniego zgłoszenia wierzytelności syndykowi o którym mowa powyżej. Należy stawić się za pośrednictwem miejscowego zastępcy procesowego (procurador de los tribunales) oraz adwokata (abogado) – uprawnia do uczestnictwa w postępowaniu, wglądu do akt, odwoływania się od orzeczeń sądowych lub decyzji syndyka, odpowiadania na skargi dłużnika, wnoszenia o uznanie upadłości jako zawinionej, itp.
Przydatne linki:
Publiczny rejestr postanowień upadłościowych (Registro Público de Resoluciones Concursales) – jedynie dostępny w języku hiszpańskim: www.publicidadconcursal.es
Nieoficjalne angielskie tłumaczenie ustawy upadłościowej hiszpańskiego Ministerstwa Sprawiedliwości (według stanu na 2013 r.): www.mjusticia.gob.es/cs/Satellite/es/1288774502225/TextoPublicaciones.html
Miquel Bordas Prószynski, Abogado – hiszpański adwokat
mbordas@serrano.pl
Estudio Juridico Serrano Internacional s.c.
Członek Polsko - Hiszpańskiej Izby Gospodarczej
www.serrano.pl
ul. Flory 9/6 00-586 Warszawa
Polska
Tel. 0048 22 331 23 20
c/ Velázquez 53, 4º Izq.
28001 Madryt
Hiszpania
Tel. 0034 91 576 94 39